Region sokołowski

Ceranów

Gródek n/Bugiem

Godnym uwagi obiektem jest w Ceranowie pałac zbudowany w XIX wieku według projektu Bolesława Podczaszyńskiego.Z głównej drogi do pałacu prowadzi zabytkowa aleja lipowa, zaś sam pałac otaczają resztki pięknego ongiś parku. Warto zobaczyć też kościół parafialny pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Zbudowany został w latach 1874-75 (parafia erygowana w roku 1508) według projektu Bolesława Podczaszyńskiego i Zygmunta Kiślańskiego. Jest to kościół murowany, neogotycki, dwuwieżowy. W jego katakumbach złożono ciała dziedziców tych ziem, a zarazem fundatorów świątyni. W wyposażeniu świątyni zwracają uwagę osiemnastowieczne rzeźby (św. Barbary, Chrystusa Zmartwychwstałego i Anioła) oraz obrazy: Matki Boskiej z Dzieciątkiem z pierwszej połowy XI w. (malowany na desce) i malowane w końcu XIX wieku przez Józefa Buchbindera obrazy: św. Rocha, Serce Jezusa, a także Niepokalane Poczęcie autorstwa najprawdopodobniej także J. Buchbindera.

Kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP w Ceranowie

Jest to miejscowość położona na wysokiej skarpie lewego brzegu rzeki Bug. W pobliżu znajduje się tzw. Łysa Góra - ślad po dawnym grodzie założonym prawdopodobnie przez plemiona litewskie. W rejonie sokołowskim jest wiele miejsc związanych z unitami, takim miejscem jest też Gródek, gdzie dawną unicką cerkiew zamieniono na kościół katolicki. Świątynia w Gródku to drewniany kościółek o konstrukcji zrębowej z drewnianą wieżyczką, zbudowany na rzucie prostokąta, jednonawowy. Świątynia pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego pochodzi z końca XVI wieku.
Wewnątrz zachował się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z pierwszej połowy XVIII wieku. Nad rzeką, na wysokiej skarpie jest rozmieszczony Ośrodek Turystyczno-Rekreacyjny. Na terenie ośrodka znajduje się hotel III kategorii z 44 miejscami noclegowymi, a także 77 domków campingowych (w tym 50 murowanych - z pełnym wyposażeniem noclegowym). W sąsiedztwie hotelu znajdują się boiska oraz place zabaw dla dzieci i amfiteatr. Istnieją także ogrodzone i strzeżone pola namiotowe na 150 - 200 miejsc (liczba miejsc waha się w zależności od sposobu ustawienia namiotów). Na terenie ośrodka znajduje się również kawiarenka, minibar, strzeżone kąpielisko z ratownikiem, boisko do siatkówki, miniboisko do gry w piłkę nożną, biblioteka, stołówka, sklepik spożywczy, wypożyczalnia sprzętu pływackiego i sportowego.

Drewniany kościół w Gródku - dawna świątynia unicka

Kurowice

Zachował się tutaj murowany dwór z 1840 roku w stylu klasycystycznym. Wewnątrz znajduje się żeliwna, kręcona klatka schodowa, a w jednej z sal resztki sztukatorskiego fryzu z rozetami na suficie.
Wśród budynków gospodarczych jest spichlerz z połowy XIX wieku, murowany z cegły, piętrowy, kryty dachówką cementową. Przy drodze znajduje się kaplica barokowa z XVIII wieku z żeliwna figurką Matki Boskiej na cokole murowanym.

Dwór w Kurowicach

Korczew

Miejscowość położona w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym, oddalona 32 km na północ od Sokołowa Podlaskiego. Położona na trasie Sokołów - Łosice, w kierunku Repki - Wyrozęby. Interesującym obiektem jest pałac rozbudowany według projektu słynnego polskiego architekta Franciszka Chłopickiego.
Teren wokół pałacu wraz z parkiem liczył ok. 35,5 ha. Większość parku przypomina las tzw. "dębniak". Pałac w stylu klasycystycznym, murowany, jednopiętrowy, długości ok.40 m pobudowany frontem do południa, na środku wsparty czterema kolumnami i zwieńczony na górze trójkątną fasadą - tworzą piękną architekturę.
W chwili obecnej trwają prace remontowe mające przywrócić jego dawny wygląd. W dwóch niewielkich, odrestaurowanych pokojach mieszka hrabina Renata Ostrowska.
Dawniej pałac posiadał dwa murowane parterowe skrzydła, dobudowane w ubiegłym wieku, każde o długości ok.30 m. i szerokości 9 m. Lewe skrzydło pałacu istnieje do dziś, nie ma jednak dachu, stropu, wewnętrznych ścian, drzwi i okien. Ze skrzydła prawego pozostały tylko fundamenty. Pałac i jego obszerny dziedziniec od strony południowej i zachodniej otoczone są posiadającym cech ozdobne wysokim murem (zbudowanym w latach 1840-45). Wejście do pałacu wiodło przez wysoką, murowaną bramę o łukowym sklepieniu, które wieńczył posąg św. Floriana w stroju rycerskim.



Zespół pałacowy
w Korczewie

Łazów - Łazówek

Już w XV wieku Łazów był zapewne sporą wsią, ponieważ dokumenty wskazują, iż w roku 1486 król Kazimierz Jagiellończyk nadał jej przywilej służby ziemskiej wojennej, co było nielada zaszczytem. Przywilej potwierdził w roku 1537 król Zygmunt I. Jak głosi szesnastowieczna tradycja, dziedziczka z Łazowa spacerując zobaczyła na kamieniu Matkę Boską. W miejscu tym, oddalonym od Łazowa o ok.2 km, ówczesny dziedzic zbudował pierwszy drewniany kościół obudowując nim czczony przez wiernych kamień. W kościele, na owym kamieniu umieszczono obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Kościół uznawany był za miejsce cudownych objawień. W latach 1772 - 1875 kościół w Łazówku był świątynią unicką, a od 1875 do 1919 roku była tu cerkiew prawosławna. W kościele przechowywany był, uważany za cudowny, obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W roku 1919 obraz ten został wywieziony przez tutejszego popa oraz prawosławne mniszki do Wirowa, a potem do Rosji, zaś na jego miejsce wstawiono kopię. Poszukiwania skończyły się niepowodzeniem, obrazu nie odnaleziono. W latach 1983-1987 w Łazówku został wybudowany murowany kościół według projektu Ryszarda Wądołowskiego. W kościele znajduje się cudowny kamień uznawany za miejsce cudownych objawień, a zaginiony obraz zastąpiła wykonana przez prof. Edwarda Jarmosiewicza kopia.

Kościół parafialny w Łazówku

Patrykozy

W pierwszej połowie XIX wieku Patrykozy stały się własnością Teodora Lubicz Szydłowieckiego, generała wojsk polskich, który nad niewielkim dopływem Liwca wybudował, wg projektu Franciszka Jaszczołda, mający pozory starożytnej rezydencji, pałac.
Budowla ma charakter architektury dojrzałego romantyzmu. Jej plan tworzą dwa prostokąty, zwrócone prawie prostopadle do siebie, połączone ćwierćkolem galerii. Centralna partia fasady jest cofnięta w głąb, natomiast ogrodowa elewacja ma kształt wypukły. W zespole pałacowym wyróżnia się czworoboczna, trzykondygnacyjna wieża, okrągła baszta i piętrowe półkoliste galerie. Ich różna wysokość, odmienne zadaszenie wzbogacone sterczynami tworzą malowniczą sylwetkę pałacu. Od strony północno-wschodniej jest bardzo ciekawa elewacja z wnękami arkadowymi, które są zwieńczone sterczynami i pinaklami. Od południa zaś całkowicie przeszklona oranżeria z ryzalitami bocznymi pozostaje w absolutnej opozycji do wieży i baszty. Architektura pałacu ma cechy obronnego zameczku.
W chwili obecnej pałac jest poważnie zniszczony, niemniej jednak wart zobaczenia.

Pałac w Patrykozach

Sterdyń

Sterdyń leży 21 km na północ od Sokołowa, nad rzeczką Buczynką. Obecnie jest to licząca około 800 mieszkańców osada. Dzieje Sterdyni wiążą się z historią trzech wielkich rodów: Kiszków, Ossolińskich i Krasińskich. W latach 1737 - 1869 Sterdyń posiadała prawa miejskie, które zostały jej odebrane przez cara za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym.
O tym, że Sterdyń była kiedyś miastem świadczy rozległy rynek ze skwerem, na którym stoi obelisk upamiętniający 100 rocznicę uwłaszczenia chłopów, oraz głaz-pomnik poświęcony żołnierzom Armii Krajowej. Warto zobaczyć piękny kościół parafialny pod wezwaniem św. Anny wzniesiony w latach 1779-83, w stylu późnego baroku. Interesujący jest wystrój świątyni, zwłaszcza ołtarz główny, barokowo klasycystyczny z końca XVIII wieku, z rzeźbami świętych: Józefa, Judy, Tadeusza, Mateusza, Jakuba Starszego oraz rzeźbami alegorycznymi Wiary i Nadziei.. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się obraz przedstawiający św. Annę nauczającą Marię. Według niepotwierdzonej tradycji obraz namalował pod koniec XVIII wieku Franciszek Smuglewicz. Na uwagę zasługuje też ambona i chrzcielnice z XVIII wieku, a także liczne obrazy i tablice epitafijne i pamiątkowe: Ossolińskich, Krasińskich i Górskich z drugiej połowy XIX wieku. Wartym zobaczenia obiektem jest też zespół pałacowo-parkowy, złożony z pałacu i dwóch oficyn połączonych z korpusem głównym odcinkami muru z bramkami. Jest to XVII - XVIII wieczna rezydencja barokowa rozbudowana i przekształcona w XIX wieku według projektu Jakuba Kubickiego (późniejszego budowniczego warszawskiego Belwederu) w stylu neoklasycystycznym.
Wnętrza pałacu zdobią piękne, empirowe polichromie i stiuki prawdopodobnie autorstwa malarza Adama Byczkowskiego. Zespół pałacowy otacza stary park, niegdyś zaprojektowany w stylu angielskim.
Na wprost od głównej bramy wjazdowej pałacu stoi zabytkowa kapliczka z piękną rzeźbą patrona strażaków św. Floriana wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku.

Pałac w Sterdyni

Treblinka II

Budowę obozu zagłady Treblinka II rozpoczęli hitlerowcy w czerwcu 1942 roku zatrudniając do niej więźniów z Treblinki I i Żydów z getta w Kosowie Lackim, zaś pierwszy transport więźniów przybył do obozu już 23 lipca 1942. Obóz powstał na powierzchni 13,5 ha, był otoczony wysokim na 3 m. ogrodzeniem z drutu kolczastego i często wymienianych sosnowych gałęzi. Dzielił się na dwie części. W pierwszej były baraki mieszkalne dla załogi, magazyny, warsztaty oraz bocznica kolejowa. W drugiej, szczelnie zasłoniętej znajdowały się murowane budynki, w których były komory gazowe. W początkowej fazie istnienia obozu był tylko jeden budynek o trzech komorach, zaś pod koniec 1942 roku wybudowano nowy, o dziesięciu komorach przypominających wyglądem łaźnie. W obozie Treblinka II ginęło 5 - 6 tysięcy osób dziennie. Ciała zagazowanych osób początkowo zakopywano w olbrzymich dołach, a od lutego 1943, po wizytacji Himmlera zaczęto palić dla zatarcia śladów zbrodni.
W okresie od 23 lipca 1942 do 23 sierpnia 1943 hitlerowcy zamordowali tutaj około 800 000 Żydów z Polski, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, Niemiec i terenu Związku Radzieckiego.
Tutaj zginął pedagog i lekarz, wielki przyjaciel dzieci Janusz Korczak. W dniu 23 sierpnia 1942 roku wybuchło w obozie zagłady powstanie. Więźniowie zlikwidowali część załogi i podpalili wiele baraków. Nie zdołali jednak opanować wież wartowniczych. W czasie walki i ucieczki tylko nielicznym więźniom dało się schronić w okolicznych lasach lub przedostać za Bug. W listopadzie 1943 roku, w celu zatarcia śladów zbrodni zlikwidowano obóz niszcząc wszystkie budynki i urządzenia, zaś teren obozu zaorano. W roku 1964 na terenie Treblinki II odsłonięto Pomnik-Mauzoleum, którego autorami są Adam Haupt (architekt) i Franciszek Duszenko (rzeźbiarz). Trasa zwiedzania obozu wiedzie przez przejazd kolejowy do parkingu. W pobliżu widać wykop po dawnym torze kolejowym, z symboliczną rampą w miejscu dawnego dworca, obok dziesięć granitowych słupów, na których umieszczono nazwy państw, z których pochodzący Żydzi ponieśli tutaj męczeńską śmierć. Na wprost nich znajduje się okazały 8-metrowy pomnik z granitu, z płaskorzeźbami przedstawiającymi okrutną śmierć ofiar Treblinki.
Za pomnikiem znajduje się symboliczny stos, a wokół pomnika symboliczny cmentarz, na którym umieszczono 17 tysięcy głazów (przypominających nagrobki żydowskie) z wyrytymi nazwami większych miejscowości, z których pochodzili wymordowani tu ludzie.

Pomnik w Treblince II

Jabłonna Lacka

Ośrodek gminny położony 17 km od Sokołowa Podlaskiego. Pierwsze wzmianki o Jabłonnie można odnaleźć w dokumentach kościelnych z końca XIV wieku, kiedy to powstała tutaj parafia rzymsko-katolicka. Gmina ta przyciąga turystów czystością środowiska naturalnego i pięknem krajobrazów, jej obszar wchodzi w skład czystego ekologicznie tzw. "Parku Krajobrazowego" (Wydma Mołożewska, skarpy koło Wirowa, Gródka i Mołożewa). Wśród zabytków architektonicznych Jabłonny należy wymienić kościół parafialny zbudowany w latach 1824-1834 według projektu Andrzeja Gołońskiego, ucznia znanego architekta Kubickiego. Kościół zbudowany jest w formie świątyni greckiej z czterokolumnowym jońskim portykiem. W tabernakulum znajduje się późnogotycka, pozłacana wieżyczkowa monstrancja z XVI wieku ze stopą neogotycką z 1860 roku, kielich z XVI wieku pochodzący z gdańskich warsztatów złotniczych.
Przy szosie w kierunku Sokołowa znajdują się kapliczki przydrożne.


Kapliczka Kapliczka
św. Jana Nepomucena św. Antoniego

Kosów Lacki

Włość nadana w 1417roku przez Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda - Marcinowi Ciołkowi. Po raz pierwszy jako miasto został wymieniony w 1723 roku. Prawa miejskie potwierdzone zostały przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1869 roku w ramach represji za aktywny udział w powstaniu styczniowym Kosów traci prawa miejskie. W chwili obecnej Kosów jest znowu miastem. Nadanie praw miejskich nastąpiło 1 stycznia 2000 roku. Podstawą zabudowy miasta jest prostokątny rynek. U zbiegu traktów z Sokołowa i Węgrowa powstał trójkątny placyk, na którym wybudowano w okresie międzywojennym obelisk, ku czci Józefa Piłsudskiego. Zburzony przez władze PRL-u obelisk został w 1991 roku odbudowany i stoi w tym samym miejscu. W rynku znajduje się pomnik ufundowany przez społeczeństwo Kosowa, Chruszczewki i Skibniewa z tablicą "Żołnierzom Kampanii Wrześniowej, Członkom Ruchu Oporu w obronie Ojczyzny w latach 1939-1944, ofiarom hitlerowskiego barbarzyństwa oraz poległym w walce o utrwalenie władzy ludowej składa hołd miejscowe społeczeństwo". Niewątpliwą chlubą i ozdobą miasta jest wybudowany w latach 1900-1910 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego neogotycki kościół. W ołtarzu głównym umieszczono późnobarokowe, osiemnastowieczne rzeźby św. Piotra i Pawła oraz pochodzącą z XVII wieku rzeźbę Madonny z Dzieciątkiem. Z XVIII wieku pochodzi barokowa chrzcielnica, a konfesjonały z wieku XVII. W pobliżu kościoła znajduje się nisza z rzeźbą św. Jana Nepomucena z pierwszej połowy XIX wieku. W roku 1964, podczas przeprowadzanej przez pracowników Instytutu Sztuki PAN - dr Izabelę Galicką i mgr Hannę Sygietyńską inwentaryzacji zabytków sztuki w tym kościele odkryto obraz "Ekstaza świętego Franciszka" El Greco, namalowany prawdopodobnie w latach 1570-1580. Dotychczas trwa dyskusja nad tym, kiedy i jakimi drogami obraz sławnego malarza trafił do malutkiego Kosowa. Obecnie obraz najprawdopodobniej znajduje się w Kurii Diecezjalnej w Siedlcach.

Kościół parafialny Kapliczka
św. Jana Nepomucena

Mołożew n/Bugiem

W okolicach wsi Mołożew znajduje się tzw. "Wydma Mołożewska"- rezerwat ptaków wodnych i brodzących. Teren ten został włączony do Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, który obejmuje gminy Repki, Jabłonna Lacka, Sterdyń, Ceranów, Kosów Lacki, Sadowne. W pobliżu rzeki, na skarpie, stoi piękny piętrowy budynek stanowiący integralną część byłego klasztoru prawosławnego w Wirowie z końca XIX wieku.

Rzeka Bug w Mołożewie

Niewiadoma

Okolice wsi to pagórkowate wzniesienia morenowe przecięte podmokłą doliną dopływu Bugu i Cetynii, na których (zwłaszcza wzdłuż rzeki po obu jej stronach) znajdują się ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego datowane od VI do XII wieku. Nad samą rzeką zachowały się do dziś wały otaczające gród oraz oddzielające go fosy. Wały te od strony południowo - wschodniej są podwójne, a od zachodu i północy, przy rzece, pojedyncze. Na tym obszarze prowadzone były liczne badania archeologiczne, które potwierdziły dwa okresy osadnictwa na tym terenie - pierwszy przypadający na wiek VI i VII oraz drugi w XI i XII wieku. Według badań archeologicznych w pierwszej fazie osadnictwa gród był mały, otoczony fosą o szerokości 260 cm i głębokości 110 cm. Natomiast w fazie drugiej obszar grodu został poszerzony, zasypano fosę od strony pól powiększając jego powierzchnię. Z tego okresu pochodzą naziemne chaty budowane z bali układanych w zrąb, posiadające wewnątrz paleniska z kamieni polnych. W odległości około 400 m od grodu znajduje się cmentarzysko gdzie znaleziono paciorki, pierścionki, klamry do pasa, krzesiwa, odłamki ceramiki. Zmarłych składano zapewne w skrzyniach, o czym świadczą licznie znajdowane gwoździe żelazne. Archeolodzy szacują wiek znalezisk na XI -XII wiek.

Wały Jaćwingowskie

Skrzeszew

Wieś oddalona od Sokołowa 18 kilometrów, leży przy szosie Sokołów - Drohiczyn. Warto zobaczyć kościół wybudowany w latach 1705-1733. W latach 1837 - 1840 do istniejącej bryły kościoła dobudowano wg projektu Gołońskiego (ucznia Kubickiego) czterokolumnowy joński portyk, który nadał świątyni styl klasycystyczny. W świątyni zachował się barokowy ołtarz w stylu regencji z 1741 roku. Rzeźbione figury archaniołów św. Michała i Gabriela oraz bogate zwieńczenia z postaciami alegorycznymi i aniołami podtrzymują glob ziemski.
Zachowały się również portrety właścicieli wsi - małżonków Obnińskich, malowane około 1820 roku. Jest też późnogotycka figura Chrystusa Zmartwychwstałego z XVI wieku, siedemnastowieczna postać Chrystusa Frasobliwego oraz dwie postacie kobiece z XVIII w. Wśród zabytków tej świątyni znajduje się relikwiarz rokokowy z XVII w. oraz ornat z pasów kontuszowych z drugiej połowy XVII w.

Kościół w Skrzeszewie

Treblinka I

Karny obóz pracy Treblinka powstał przy linii kolejowej Sokołów - Małkinia, w odległości ok. 34 km od Sokołowa Podlaskiego.Obóz pracy był organizowany od lata 1941 na terenie wsi Wólka Okrąglik, zaś oficjalne zarządzenie o powstaniu obozu pracy w Treblince zostało podpisane przez gubernatora Guberni Generalnej Franza Fischera 15 listopada 1941 roku. Pierwszym komendantem obozu został mianowany SS-Hauptsturmfuhrer Theo von Euppen, który w dniu 11 XII 1941 został zgładzony we wsi Lipówki. Już w drugiej połowie roku 1941 zaczęto zwozić do obozu rolników, którzy nie oddawali w terminie kontyngentów oraz ludzi uchylających się od przymusowej pracy. Od początku działalności obozu jego więźniowie pracowali przeważnie w eksploatowanej przez niemiecką spółkę żwirowni, dla której stanowili tanią siłę roboczą. Zatrudniani byli też przy wyrębie lasu, budowie mostu na Bugu i wyładunku wagonów towarowych.Obóz zajmował 16 hektarów powierzchni, był otoczony kolczastym drutem i podzielony na dwie części, z których w pierwszej były budynki mieszkalne załogi obozu, wartownie i magazyny, zaś druga przeznaczona była dla więźniów. Praca ponad siły, głodowe racje żywnościowe, epidemie tyfusu i bestialskie traktowanie więźniów ze strony załogi, a także liczne rozstrzeliwania były przyczyna dużej śmiertelności. Według różnych danych w tym obozie zginęło 6-7 tysięcy osób.Obóz zlikwidowano w dniach 23-24 lipca roku 1944 w obawie przed zbliżającą się linią frontu. W czasie likwidacji obozu rozstrzelano ok.500 osób, w tym grupę więźniów przywiezionych z Sokołowa. Zabudowania zostały wysadzone w powietrze.W pobliżu masowych grobów więźniów Treblinki został postawiony pomnik z różowego piaskowca w postaci kamiennego muru. Autorem projektu pomnika jest Franciszek Strynkiewicz.

Pomnik w Treblince I

Wirów n/Bugiem

We wsi znajduje się kompleks ciekawych zabytków, są to: pobudowany przez władze carskie monastyr w stylu bizantyjskim, w którym mieści się obecnie (od 1991 roku) zakład opieki nad chorymi umysłowo w stopniu umiarkowanym. W pobliżu monastyru odbudowywana jest przez miejscowego proboszcza parafii katolickiej dawna cerkiew.Wieś słynie także z bardzo rzadkich pozostałości zdobnictwa ruskiego występującego w powiecie sokołowskim.
Przykładem jest plebania.

Ośrodek Pomocy Społecznej

Zembrów

Zembrów należał do włości Kiszków. Warto tutaj zobaczyć zbudowany według projektu Kazimierza Zajączkowskiego w latach1902 - 1905 kościół neogotycki. Kościół posiada w swoim wyposażeniu XVIII-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów oraz kielich gładki również pochodzący z tego okresu. Na starym cmentarzu grzebalnym znajduje się kaplica grobowa rodziny Trębickich. Obok niej wśród grobów familijnych znajduje się też grób Stanisława Trębickiego (generała, dowódcy Szkoły Podchorążych w Warszawie, który odmówił udziału w powstaniu listopadowym i został zabity przez powstańców w dniu 29 listopada 1830 roku). Tutaj także znajduje się grób Heleny Mniszek z Mniszków-Tchórznickich Radomyskiej (1880-1943) autorki "romansów z wyższych sfer" takich jak "Trędowata", "Ordynat Michorowski", "Gehenna".

Kaplica grobowa
rodziny Trębickich